De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en de Stichting Mobiele Collectie Nederland (MCN) organiseerden op dinsdag 24 september een bijeenkomst over het verleden en de toekomst van het mobiele erfgoed in Nederland. Het Platform is opgenomen en terug te bekijken door hier te klikken.

Vanaf de jaren ’70 van de 20^ste eeuw groeide de mobiele collectie Nederland in rap tempo uit tot een nieuwe en vastberaden erfgoedsector. Duizenden liefhebbers ontfermden zich over de vele vracht- en vissersschepen die door de naoorlogse schaalvergroting niet langer rendabel waren. Samen met de vele trein- auto- en vliegtuigliefhebbers vormen zij inmiddels misschien wel de grootste groep particulieren die hun vrije tijd aan erfgoedzorg besteden.

Die liefhebbers hebben zich van meet af aan ingezet voor het behoud van historische vliegtuigen, schepen, treinen en trams en wegvoertuigen, door daar veel van hun vrije tijd voor op te offeren. Aan het eind van de 20ste eeuw drong het besef door dat er hierdoor een geheel nieuwe erfgoedsector was ontstaan: het mobiele erfgoed. Op eigen kracht hadden liefhebbers een collectie van ruim een miljoen objecten opgebouwd.

Op 24 september blikten vijf sprekers niet alleen terug op de geschiedenis van deze jonge tak aan de erfgoedboom, maar werd ook gekeken naar de toekomst van deze nieuwe erfgoedsector.

De Stichting Mobiele Collectie Nederland heeft enkele jaren geleden een plan ontwikkeld voor de modernisering van het Nationaal Register Mobiel Erfgoed, waar het Nationaal Register Railerfgoed van HRN deel van uitmaakt.

Het huidige register moet zichtbaarder worden en makkelijker toegankelijk voor zowel het publiek als voor de eigenaren en beheerders die objecten in het Register opgenomen willen zien. Ook het zoeken in de database en het maken van selecties moet veel gemakkelijker worden.

Andere belangrijke uitgangspunten zijn:

• Het bieden van een compleet overzicht van het Nederlandse mobiele erfgoed (treinen en trams, schepen, wegvoertuigen en vliegtuigen)
• Een aantrekkelijke en inspirerende publieksingang
• Hoge kwaliteit van de inhoud, waardoor deze versie voor overheden, het erfgoedveld en fondsen de nieuwe standaard voor mobiel erfgoed is.
• Aansluiten bij nieuwe visie op gegevensuitwisseling (met behulp van Linked Open Data). Dit is/wordt binnen de erfgoedwereld echt de nieuwe standaard, waarmee gegevens onderling kunnen worden gekoppeld, wat voor het publiek veel interessante informatie oplevert.

In een brief aan minister-president Schoof heeft de Stichting Mobiele Collectie hem gefeliciteerd met zijn benoeming en aandacht gevraagd voor de waarde van en de positie van het mobiele erfgoed in Nederland. MCN ziet het als haar missie, zo staat in de brief te lezen, “om zich in te zetten voor de totstandkoming en het behoud van een Mobiele Collectie Nederland, een collectie mobiel erfgoed die een representatief en authentiek beeld geeft van de Nederlandse mobiliteitsgeschiedenis en de algemeen-maatschappelijke geschiedenis die daarmee samenhangt.” Wat daarbij helpt is dat de Tweede Kamer in 2015 heeft vastgesteld dat mobiel erfgoed van grote cultuurhistorische waarde is. De Kamer heeft de minister van OCW daarom verzocht knelpunten in regelgeving die het bezit, onderhoud en gebruik van mobiel erfgoed belemmeren daar waar mogelijk op te lossen.

In de brief heeft MCN de hoop uitgesproken dat ook het nieuwe kabinet de komende jaren het behoud en het werkend presenteren van mobiel erfgoed zal willen blijven ondersteunen.

In november 2023 vond in Katowice (Polen) de conferentie “Industrieel erfgoed in het hart van het Groene Europa" plaats.

Tijdens de conferentie werden ondersteunende acties voor de bescherming van industrieel erfgoed in Europa en hun impact op de natuurlijke omgeving worden gepresenteerd. Op basis van eerder uitgevoerd onderzoek en afgeronde projecten zullen beproefde werkwijzen worden besproken voor het aanpassen van technologische monumenten aan nieuwe functies die leiden tot de vermindering van de koolstofvoetafdruk.

De voortdurende noodzaak om fossiele brandstoffen te gebruiken voor de werking van industrieel en mobiel erfgoed werd ook besproken. Dat onderwerp mondde uit in een aantal aanbevelingen die staan opgesomd in het document dat hier is te downloaden.

Op woensdag 20 maart 2024 is de Erfgoedprijs 2023 van de Federatie Industrieel Erfgoed Nederland (FIEN) uitgereikt aan de stichting Museum Buurtspoorweg te Haaksbergen (MBS) en de Nederlandse Gemalen Stichting (NGS). Bijzonder is dit keer dat de prijs ex-aequo wordt uitgereikt aan twee inzendingen.

Het is voor de tweede keer dat de FIEN een prijs uitreikt voor particuliere initiatieven rond het behoud van industrieel erfgoed. Het uitgangspunt voor de prijstoekenning was dit keer het criterium, in hoeverre het behoud/restauratie van een industrieel-erfgoed project gepaard gaat met het behoud en de overdracht van kennis en vaardigheden die horen bij het object (‘kennisborging’).

Organisaties die actief zijn op het gebied van mobiel erfgoed kunnen opnieuw aanvragen indienen voor de restauratie en het herstel van mobiel erfgoed, met speciale aandacht voor duurzaamheid. Dit betreft alle sectoren van mobiel erfgoed, waaronder spoor, weg, water en lucht. Het hoofddoel is het bevorderen van de kwaliteit en het duurzaam operationeel houden van mobiel erfgoed.

De financiële ondersteuning kan worden gebruikt voor de restauratie en het herstel van mobiel erfgoed dat is opgenomen in het Nationaal Register Mobiel Erfgoed en een duidelijke rol speelt in de verhaallijn van de Toonbeelden. Deze Toonbeelden zijn specifiek van nationaal of regionaal belang. De maximale bijdrage bedraagt 50% van de totale projectkosten.

Aanvragen voor een bijdrage voor de restauratie van mobiel erfgoed kunnen gedurende het hele jaar worden ingediend, totdat het beschikbare budget voor de regeling is uitgeput.

Van het Nationaal Archief in Den Haag tot het Openluchtmuseum in Arnhem, en van Beeld en Geluid in Hilversum tot het Nederlands Centrum voor Autohistorische Documentatie in Helmond: musea en archieven zitten boordevol mobiel erfgoed en zijn een rijke en veelzijdige bron waar iedereen rijkelijk uit kan putten.

De vraag is: doen we dat wel genoeg? En hoe kunnen we de onderlinge relatie versterken? Hoe vergroten we de zichtbaarheid van de mobiele collectie Nederland in musea en archieven? En welke rol spelen particuliere eigenaren bij het behoud van beeld- en archiefmateriaal van hun mobiele erfgoed? Het gaat niet alleen om verzamelen, maar vooral om ontsluiten en gebruiken. Benieuwd hoe dat beter kan? Bekijk dan de opname van het Platform op: https://channel.royalcast.com/cultureelerfgoed/#!/cultureelerfgoed/20231205_1.

In 2005 is het Verdrag van Faro opgesteld door de Raad van Europa. Het verdrag stelt erfgoedparticipatie centraal, benadrukt de maatschappelijke waarde van erfgoed en stuurt aan op actieve deelname van erfgoedgemeenschappen in het erfgoedveld.

De Stichting Mobiele Collectie Nederland (MCN) heeft twintig jaar geleden op verzoek van het ministerie van OCW een register mobiel erfgoed opgezet. De MCN wil nu inzetten op het creëren van een grotere maatschappelijke betrokkenheid en een breder draagvlak bij het register zodat vrijwilligers, liefhebbers en anderen zich herkennen in de daar te vinden informatie en hun “verborgen kennis en documenten” aan het register willen toevoegen.

MCN neemt daarom het initiatief om samen met de Haagse Hogeschool twee deelvragen te onderzoeken: “Hoe kunnen we de betrokkenheid van deelnemers en deelhebbers aan mobiel erfgoed gaande houden én vergroten”? En: “Hoe kan het nieuwe digitale register daarbij ondersteunen?” Onder andere het initiatief van MCN en De Haagse Hogeschool komt nu in aanmerking voor een financiële bijdrage van de Uitvoeringsagenda Faro.

Staatssecretaris Uslu (Cultuur en Media), die onder andere erfgoedbeleid in haar portefeuille heeft, maakte op woensdag 11 oktober kennis met mobiel erfgoed. Zij reisde met een stoomtrein en met een oude bus en bracht een bezoek aan een historisch schip.

Voorzitter Edith den Hartigh van de Stichting Mobiele Collectie Nederland en voorzitter René le Clercq van de Stoomtrein Katwijk Leiden ontvingen de staatssecretaris in het Smalspoormuseum aan het Valkenburgse Meer bij Leiden. Dit smalspoormuseum wordt geheel gerund door ongeveer 150 vrijwilligers en de staatssecretaris had een geanimeerd gesprek met enkelen van die vrijwillige medewerkers en gaf aan onder de indruk te zijn van hun enthousiasme en gedrevenheid.

Foto: Floor Catshoek, ministerie van OCW

Verschillende organisaties in het Netwerk Digitaal Erfgoed (NDE) hebben de afgelopen tijd het manifest van het NDE ondertekend. Zo zette Edith den Hartigh, voorzitter van Mobiele Collectie Nederland, haar handtekening. 'We zijn bezig met de ontwikkeling van een nieuw Nationaal Register Mobiel Erfgoed. Een van de doelstellingen daarbij is dat het Register door middel van linked open data verbonden wordt met andere registers en met andere relevante informatie op internet. De ondertekening van het manifest van het Netwerk Digitaal Erfgoed is daarbij een logische stap,' vertelt Edith.

Het Verdrag van Faro van de Raad van Europa is een internationaal ‘kaderverdrag’ dat oproept om na te denken over de vraag: waarom bewaren we erfgoed, voor wie, hoe zijn mensen betrokken en hoe komt erfgoed ten goede aan de hele samenleving? Het gaat om de waarde van cultureel erfgoed voor de samenleving. Dat geldt vanzelfsprekend ook voor mobiel erfgoed en daarom heeft de Stichting MCN het voornemen om een project te starten waarin we gaan onderzoeken wat de waarde van mobiel erfgoed is in het nu en voor de huidige gebruikers en eigenaren maar zeker ook voor het brede publiek. Meer informatie over dit project is te vinden op https://faro.cultureelerfgoed.nl/thoughts/1887

Energietransitie en duurzaamheid zijn ook voor mobiel erfgoed belangrijke vraagstukken van deze tijd. Eind 2022 bogen de vier koepelorganisaties binnen de stichting Mobiele Collectie Nederland (MCN) zich over mogelijke implicaties voor rijdend, varend, vliegend en sporend erfgoed. Dit resulteerde in de gemeenschappelijke Verklaring Voor duurzaam mobiel erfgoed waarin visie en intenties van MCN zijn vastgesteld. Wilt u het Platform terugkijken, bezoek dan Terugkijken: Platform Mobiel Erfgoed 8 juni 2023 - De energietransitie en duurzaamheid

Vertegenwoordigers van de Stichting Mobiele Collectie Nederland (MCN) en van de vier aangesloten sectoren (water, weg, rail en lucht) waren op 19 juni op bezoek bij minister Harbers van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. In januari 2023 is een gezamenlijke verklaring over duurzaam mobiel erfgoed verschenen die aan de minister is aangeboden. Eerst voerden de vier sectoren het woord en daarna de voorzitter van de Stichting Mobiele Collectie Nederland. Zij overhandigde vervolgens de minister de gezamenlijke duurzaamheidsverklaring en ook ontving hij de bijna 6.000 maal ondertekende petitie ‘Behoud ons varend erfgoed’.

Foto: MCN-voorzitter Edith den Hartigh overhandigt het beleidsplan van MCN aan minister Harbers.

FIEN (Federatie Industrieel Erfgoed Nederland) gaat voor de tweede keer een prijs uitreiken voor particuliere initiatieven rond het behoud van industrieel erfgoed. Ditmaal draait het om de vraag in hoeverre dit behoud gepaard gaat met overdracht van kennis en vaardigheden die horen bij het object.

Bij veel industrieel erfgoed worden initiatieven ontplooid om relevante kennis en vaardigheden in stand te houden en te delen met nieuwe mensen. FIEN vindt dat voor het behoud van industrieel erfgoed uiterst belangrijk, omdat het object daardoor blijft ‘leven’. De federatie kent als koepel van vrijwilligersorganisaties aan dergelijke activiteiten grote waarde toe.

Het nieuwe beleidsplan van de stichting Mobiele Collectie Nederland is in januari 2023 door het bestuur van MCN vastgesteld. In dit plan worden de visie, missie en strategie van MCN uit de doeken gedaan, wordt stil gestaan bij wat MCN de afgelopen jaren heeft bereikt en worden de doelstelling van MCN voor de komende jaren beschreven. Het nieuwe beleidsplan is te vinden op deze website: klik links boven in dit scherm op Menu en vervolgens op Wie en wat zijn wij.

De vier mobielerfgoedsectoren weg, water, rail en lucht zijn op initiatief van de Federatie Varend Erfgoed Nederland in november 2022 bijeengekomen om te spreken over de thema’s klimaatverandering, energietransitie en verduurzaming en de gevolgen daarvan voor het rijdend, vliegend en varen presenteren van mobiel erfgoed. De energietransitie zal flinke gevolgen hebben voor de inzet van mobiel erfgoed en binnen verschillende sectoren wordt al onderzoek gedaan naar het gebruik van alternatieve brandstoffen en wordt het gebruik daarvan gestimuleerd. Ook worden mogelijkheden onderzocht en waar mogelijk al toegepast om ook op andere terreinen verduurzamingsmaatregelen te nemen.

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en de Stichting Mobiele Collectie Nederland (MCN) organiseerden op donderdag 8 december een bijeenkomst over de restauratie van mobiel erfgoed. Daarbij werden enkele baanbrekende voorbeelden van restauratieprojecten gepresenteerd , maar ook was er aandacht voor de bouw van replica’s en voor veilig werken aan mobiel erfgoed.

Verenigingen voor eigenaren van mobiel erfgoed hebben in samenwerking met experts van PreventPartner een heldere instructie ontwikkeld om op een veilige manier onderhoud te plegen aan mobiel erfgoed, waaronder klassieke voertuigen, vaartuigen, vliegtuigen en treinen en trams. Bij het verwijderen of bewerken van verf kunnen gevaarlijke stoffen vrijkomen, zoals chroom-6, fijnstof en lood. Met de juiste veiligheidsmaatregelen wordt gezondheidsschade voorkomen. De informatie hierover, toegespitst op hobbymatig gebruik, is samengevat in een folder en een infographic.

Zie voor meer informatie het menu linksboven op deze pagina onder Stofvrij werken. Het persbericht is hier te lezen.

Het Platform Mobiel Erfgoed op 9 juni 2022 was gewijd aan de Erfgoedwet, de Erfgoedmonitor en de Erfgoedbalans. Zo'n 80 deelnemers volgden het Platform online en leverden een bijdrage via de chat. Het Platform is terug te kijken op de site van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

De Atlas Historische Infrastructuur en Mobiel Erfgoed brengt de historische infrastructuur in Nederland vanaf 1850 digitaal in kaart. Het Platform Mobiel Erfgoed over de Atlas historische infrastructuur en mobiel erfgoed is terug te kijken op: https://channel.royalcast.com/cultureelerfgoed/#!/cultureelerfgoed/20220407_1

Het jaarverslag van de stichting Mobiele Collectie Nederland is verschenen. In dit jaarverslag onder andere aandacht voor het Platform Mobiel Erfgoed, de samenwerking met het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, het Nationaal Register Mobiel Erfgoed en voor Chroom-6. Het jaarverslag is te vinden op deze website: klik links bovenin dit scherm op Menu en vervolgens op Wie en wat zijn wij?

De Erfgoedvereniging Bond Heemschut heeft een uitgebreide brief geschreven aan de nieuwe staatssecretaris voor cultuur, mevrouw Gunay Uslu. Heemschut benoemt in die brief haar zorgen m.b.t. de bescherming van erfgoed en formuleert daarin een aantal wensen voor de komende beleidsperiode. In de brief vraagt Heemschut ook nadrukkelijk aandacht voor het mobiele erfgoed. Een beknopte versie van de brief staat op de website van Heemschut. Op de website van Heemschut is ook de volledige brief te downloaden.

De restauratieregeling voor mobiel erfgoed van het Mondriaan Fonds is weer opengesteld. De regeling is bedoeld voor de restauratie en het herstel van mobiel erfgoed, met aandacht voor de verduurzaming daarvan. De bijdrage kan worden gebruikt voor restauratie en herstel van mobiel erfgoed dat is opgenomen in het Nationaal Register Mobiel Erfgoed en dat een duidelijke positie inneemt in de verhaallijn van de Toonbeelden van mobiel erfgoed. Informatie over de regeling is te vinden op de website van het Mondriaan Fonds.

De Stichting Mobiele Collectie Nederland (MCN) begint in 2021 met een grote professionaliseringsslag. De bestaande database met mobiel erfgoed wordt gemoderniseerd naar versie 2.0, zodat zowel particulieren, als overheden en tal van organisaties makkelijk gebruik kunnen maken van dat register.
De ontwikkeling van het Nationaal Register Mobiel Erfgoed (NRME) is één van de kernactiviteiten van MCN. Dit register heeft tot doel overzicht en inzicht te verschaffen; overzicht van het mobiel erfgoed in ons land en inzicht in de culturele waarde daarvan.

Het behartigen van de belangen van het mobiel erfgoed bestaat voor een groot deel uit het hebben en leggen van politieke contacten. Niet alleen met de bestuurders in Den Haag, maar vooral en ook met bestuurders op provinciaal en gemeentelijk niveau. Maar veel van onze wet- en regelgeving wordt tegenwoordig gemaakt of voorbereid in Brussel en daarom is het ook belangrijk om contacten te hebben met de leden van het Europees Parlement en andere Europese instanties.
Daarom werd tijdens het Platform Mobiel Erfgoed op 9 december 2020 aandacht besteed aan het belang van internationale contacten.

Vliegtuigbouwer Anthony Fokker en directeur van de KLM Albert Plesman waren als luchtvaartpioniers onlosmakelijk met elkaar verbonden. Hun karakters verschilden enorm van elkaar en de heren botsten dan ook regelmatig. Toch slaagden ze er samen in om Nederland tijdens het Interbellum tot een belangrijke speler te maken op het wereldtoneel van de opkomende luchtvaart. Voldoende stof voor een historische dramaserie, die die in oktober 2020 door AVROTROS op TV werd uitgezonden.
Via 'Uitzending gemist' is deze serie (op PC, laptop en tablet) nog steeds te bekijken.

Het ‘Erfgoed Magazine’ is, net als voorganger ‘Monumenten’, een veel gelezen en gewaardeerd tijdschrift in de erfgoedwereld, zowel bij professionals als liefhebbers. Met enige regelmaat werkt de stichting Mobiele Collectie Nederland (MCN) mee aan artikelen en thema’s rond mobiel erfgoed. Voor het septembernummer van 2020 verzorgde MCN weer een themanummer over erfgoed en geschiedenis van de mobiliteit.